Trong khuôn khổ của đạo luật mới, chính quyền Thủ tướng Scott Morrison được phép ngăn chặn hoặc hạn chế sự tham gia của nước ngoài trong hàng loạt lĩnh vực, như cơ sở hạ tầng, hợp tác thương mại, du lịch, giao lưu văn hóa, khoa học, y tế và giáo dục, bao gồm quan hệ đối tác giữa các trường đại học Úc và các tổ chức do Trung Quốc tài trợ.
Tuy nhiên, chính quyền Thủ tướng Scott Morrison không được phép xóa bỏ thỏa thuận giữa chính quyền bang với các công ty thương mại hoặc doanh nghiệp nhà nước. Điều này đồng nghĩa hợp đồng cho thuê cảng Darwin chiến lược được chính quyền lãnh thổ Bắc Úc ký với Công ty Landbridge (Trung Quốc) hồi năm 2015 không thể bị đảo ngược.
Theo hãng tin Bloomberg, mục tiêu trước mắt của Canberra nhiều khả năng là thỏa thuận tham gia Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) được chính quyền bang Victoria ký với Trung Quốc năm 2018. Bên cạnh BRI, đạo luật mới còn cho phép chính quyền liên bang xét lại biên bản ghi nhớ (MOU) giữa Bắc Kinh và các chính quyền Tây Úc, Nam Úc và Tasmania về đầu tư, hợp tác khoa học, quyền tiếp cận Nam Cực… Theo Thủ tướng Scott Morrison, đạo luật có thể gây ảnh hưởng đến ít nhất 130 thỏa thuận được các bang và vùng lãnh thổ ký với 30 quốc gia.
Chính quyền Lãnh thổ Bắc Úc vào năm 2015 ký hợp đồng cho Công ty Landbridge (Trung Quốc) thuê cảng Darwin trong 99 năm Ảnh: ABC News
Đạo luật sẽ thiết lập sổ đăng ký công khai để bảo đảm tính minh bạch từ các quyết định của bộ trưởng ngoại giao, đồng thời cho các bang và vùng lãnh thổ 3 tháng để cung cấp dữ liệu về các thỏa thuận hiện hành.
Vị thủ tướng 52 tuổi còn lên kế hoạch tăng cường sàng lọc đầu tư nước ngoài, bất kể quy mô, trong các ngành viễn thông, năng lượng và công nghệ. Về phần mình, Bộ trưởng Ngoại giao Marise Payne khẳng định đạo luật mới sẽ bảo đảm các thỏa thuận được ký kết phù hợp với chính sách ngoại giao Úc trong một thế giới “ngày càng phân cực”.
Những động thái trên nhiều khả năng làm leo thang căng thẳng quan hệ Canberra – Bắc Kinh, vốn đã “rơi tự do” từ hồi tháng 4, khi Thủ tướng Scott Morrison kêu gọi điều tra độc lập về nguồn gốc của Covid-19.
Kể từ đó, Trung Quốc đã trừng phạt thương mại nhằm vào nhiều loại hàng hóa Úc như lúa mạch, rượu, than…, mới nhất là lệnh đình chỉ nhập khẩu thịt bò của Công ty Meramist Pty. Viện dẫn những vấn đề liên quan đến nhãn mác và chứng nhận y tế, Tổng cục Hải quan Trung Quốc tối 7-12 thông báo lệnh cấm có hiệu lực tức thì, biến Meramist Pty trở thành nhà cung cấp thịt bò thứ 6 của Úc bị ảnh hưởng.