Trong bối cảnh quan hệ Mỹ – Trung Quốc chưa được cải thiện, hoạt động tiếp xúc cấp cao giữa quân đội 2 nước đã giảm bớt trong diễn biến gây nhiều lo ngại. Giới chuyên gia nhấn mạnh những tương tác quân sự giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới này có thể giúp ngăn nguy cơ hiểu lầm hoặc tính toán sai leo thang thành xung đột nghiêm trọng.
Theo báo South China Morning Post (Hồng Kông), Bắc Kinh được cho là bác bỏ yêu cầu của Washington về việc tiến hành đối thoại giữa Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin và Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Trung Quốc Hứa Kỳ Lượng.
Thay vào đó, Trung Quốc muốn cuộc gặp diễn ra giữa Bộ trưởng Quốc phòng Ngụy Phượng Hòa và ông Austin vì cho rằng hai nhân vật này mới là đồng cấp. Dù vậy, phía Mỹ nhận định ông Ngụy Phượng Hòa không có nhiều ảnh hưởng bằng ông Hứa Kỳ Lượng và phát ngôn viên Lầu Năm Góc John Kirby hôm 11-8 nhắc lại yêu cầu trên của Washington.
Một hoạt động trao đổi quân sự Mỹ – Trung Quốc diễn ra tại TP Nam Kinh, Trung Quốc hồi tháng 11-2018 Ảnh: LỤC QUÂN MỸ
Trước đó, hồi cuối tháng 5, tờ Financial Times (Anh) dẫn một số nguồn thạo tin cho biết ông Austin đã 3 lần yêu cầu nói chuyện với ông Hứa nhưng đều bị Bắc Kinh khước từ. Truyền thông Trung Quốc sau đó chỉ trích Lầu Năm Góc “không tuân thủ nguyên tắc ngoại giao”.
Diễn biến này gây không ít ngạc nhiên nếu biết rằng ông Hứa Kỳ Lượng từng đón tiếp ông James Mattis, một trong những người tiền nhiệm của ông Austin, tại Bắc Kinh hồi cuối tháng 6-2018.
Theo một số chuyên gia, tiếp xúc quân sự thường chịu tác động tiêu cực mỗi khi quan hệ Mỹ – Trung căng thẳng. Chẳng hạn như số lượng hoạt động trao đổi quân sự thường niên giữa hai nước đã giảm từ mức 41 trong năm 2013 xuống còn chưa đến 20 sau khi ông Donald Trump vào Nhà Trắng. Đối thoại An ninh và Ngoại giao Mỹ – Trung bắt đầu diễn ra vào năm 2017 nhưng bị chính quyền ông Trump hủy bỏ 2 năm sau đó.
Ông Paul Haenle, chuyên gia tại Trung tâm Chính sách Toàn cầu Carnegie-Tsinghua (Trung Quốc), chỉ ra rằng sự trồi sụt trong quan hệ quân sự Mỹ – Trung Quốc không phải là chuyện gì quá mới. Điểm mới ở đây là hai bên đang ngày càng mất lòng tin vào nhau, cộng với sự gia tăng hoạt động quân sự của cả hai nước tại khu vực.
Trong bối cảnh như thế, theo thông tin đăng trên trang web của Bộ Quốc phòng Mỹ, lần thảo luận gần đây nhất giữa giới chức quốc phòng Mỹ và Trung Quốc về vấn đề quản lý khủng hoảng là vào cuối tháng 10-2020.
Trong nỗ lực xoa dịu nỗi lo về nguy cơ xảy ra xung đột quân sự với Trung Quốc, Lầu Năm Góc tiếp tục nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nối lại trao đổi quân sự song phương với Bắc Kinh. Phát biểu khi đến thăm Singapore vào tháng rồi, ông Austin cam kết theo đuổi mối quan hệ ổn định, mang tính xây dựng với Trung Quốc, trong đó có việc tăng cường liên lạc với Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA), dù không quên nhấn mạnh Mỹ “sẽ không nao núng nếu lợi ích của mình bị đe dọa”.
Trong khi đó, Bắc Kinh thường xuyên kêu gọi Washington “khởi động lại đối thoại, đưa quan hệ song phương trở về đúng hướng và xây dựng lòng tin lẫn nhau”. Tuy nhiên, Trung Quốc tỏ ra kém hào hứng khi đề cập chuyện nối lại liên lạc quân sự với Mỹ. Phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Trung Quốc gần đây cho biết Washington không nên nói về chuyện thiết lập đường dây nóng với Bắc Kinh trong lúc “không ngừng tăng cường hiện diện quân sự ở châu Á – Thái Bình Dương”.