Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price nói với các phóng viên: “Một cuộc tấn công vũ trang chống lại các lực lượng vũ trang, tàu thuyền hoặc máy bay của Philippines ở Thái Bình Dương, bao gồm cả ở biển Đông, sẽ kích hoạt các nghĩa vụ của chúng tôi theo Hiệp ước Phòng thủ Tương hỗ Mỹ – Philippines. Chúng tôi chia sẻ những lo ngại của Philippines về việc hàng loạt tàu dân quân Trung Quốc tập trung tại Đá Ba Đầu (tại quần đảo Trường Sa của Việt Nam)”.
Một góc đội hình tàu Trung Quốc đang “tránh bão” ở gần đá Ba Đầu, ảnh chụp qua vệ tinh ngày 21-3. Ảnh: Maxar Technologies
Tuần duyên Philippines phát hiện 220 con tàu Trung Quốc này đậu tại một rạn san hô, nghi do dân quân Trung Quốc sử dụng, từ ngày 7-3.
Nhiều nước trong và ngoài khu vực đã lên tiếng phản đối và yêu cầu Trung Quốc phải rút 220 tàu tập kết tại Đá Ba Đầu. Tuy nhiên, Trung Quốc nói rằng các tàu của nước này đang “trú ẩn tránh gió” và bác bỏ các lời kêu gọi rút tàu.
Trong khi đó, căng thẳng giữa 2 bờ eo biển Đài Loan cũng gia tăng khi Đài Loan hôm 7-4 có báo cáo rằng thêm 15 máy bay của đại lục đã đi vào vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) của hòn đảo. Cơ quan quốc phòng Đài Loan khẳng định trong số 15 máy bay này có 2 máy bay cảnh báo sớm KJ-500, 1 máy bay vận tải chiến thuật Yunshuji-8 (Y-8) và 12 máy bay chiến đấu.
Máy bay cảnh báo sớm KJ-500. Ảnh: CNA
Trước đó, hãng tin CNA của Đài Loan dẫn thông báo của Cơ quan Phòng vệ Đài Loan đưa tin tổng cộng 10 máy bay quân sự Trung Quốc ngày 5-4 đã tiến vào vùng nhận dạng phòng không của hòn đảo này, gồm cả máy bay ném bom và máy bay chiến đấu.
Ngày 7-4, bày tỏ quan ngại sâu sắc trước các động thái của Trung Quốc, ông Ned Price cho rằng Mỹ phản đối bất kỳ biện pháp nào sử dụng vũ lực hoặc các hình thức ép buộc khác có thể gây nguy hiểm cho an ninh hoặc hệ thống xã hội hoặc kinh tế của người dân Đài Loan.
Tổng thống Joe Biden đã tuyên bố sẽ bảo vệ mạnh mẽ các đồng minh. Theo hãng tin AP, mối lo ngại ngày càng tích tụ, gắn liền với quan điểm rằng Trung Quốc là thách thức hàng đầu đối với Mỹ và cần phải sớm làm nhiều việc hơn nữa về mặt quân sự, ngoại giao… để kiềm chế Bắc Kinh.