Một quan chức Quốc phòng Mỹ giấu tên hôm 16-8 xác nhận việc Taliban thu được một số lượng lớn thiết bị do Washington cung cấp, qua đó cho thấy quân đội và tình báo Mỹ đánh giá sai năng lực của lực lượng an ninh Afghanistan.
Giới phân tích quân sự sẽ phải mất nhiều năm để nghiên cứu về thất bại của Mỹ trong việc xây dựng một lực lượng cảnh sát và quân đội Afghanistan vững mạnh, cũng như lý do dẫn đến sự sụp đổ của các lực lượng này.
Trước mắt, câu chuyện ở Afghanistan không khác mấy những gì từng xảy ra ở Iraq. Các lực lượng địa phương dù được trang bị vũ khí vượt trội nhưng lại thiếu yếu tố quan trọng là động lực chiến đấu. “Tiền không thể mua được ý chí. Khả năng lãnh đạo là thứ không thể mua được” – ông John Kirby, thư ký báo chí Lầu Năm Góc, thừa nhận hôm 16-8.
Tương tự, tướng Mỹ về hưu Doug Lute chỉ ra rằng những gì người Afghanistan nhận được chỉ là nguồn lực hữu hình trong lúc thứ họ thiếu lại là nguồn lực vô hình đóng vai trò quan trọng hơn, như tinh thần, tính kỷ luật, năng lực lãnh đạo, sự gắn kết của các lực lượng…
Một tay súng Taliban đứng ngoài trụ sở Bộ Nội vụ ở thủ đô Kabul – Afghanistan hôm 16-8 Ảnh: REUTERS
Trái lại, các tay súng phong trào Taliban dù có số lượng ít hơn, vũ khí kém tinh vi hơn và không có sức mạnh không quân nhưng đã thể hiện sự vượt trội. Điều đáng nói là tình báo Mỹ lại đánh giá thấp sức mạnh của Taliban.
Ngay cả sau khi Tổng thống Joe Biden hồi tháng 4 tuyên bố rút toàn bộ lực lượng Mỹ khỏi Afghanistan, các cơ quan tình báo Mỹ vẫn không lường trước được chiến dịch quân sự của Taliban lại thành công ngoạn mục đến thế.
Ông Stephen Biddle, chuyên gia tại Trường Đại học Columbia (Mỹ), nhận định tuyên bố rút quân của Tổng thống Joe Biden đã thúc đẩy lực lượng an ninh Afghanistan sụp đổ nhanh hơn. Theo ông Biddle, quân đội chính phủ Afghanistan đã bắt đầu thua trận từ trước tháng 4 và tâm lý từ bỏ chiến đấu lan nhanh khi họ hay tin các đối tác Mỹ trở về nước.
Trong khi đó, ông Chris Miller, từng làm quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ vào cuối nhiệm kỳ Tổng thống Donald Trump, cho rằng việc Mỹ nhanh chóng giảm quân số gửi tín hiệu đến lực lượng quân đội Afghanistan rằng “họ đang bị bỏ rơi”.
Dù vậy, với nhiều quan chức cấp cao trong chính quyền Tổng thống Joe Biden, những gì xảy ra ở Afghanistan trong những ngày qua càng cho thấy quyết định rút quân là đúng đắn: Nếu lực lượng an ninh Afghanistan sụp đổ quá nhanh sau gần 2 thập kỷ Mỹ hiện diện quân sự ở đó thì việc ở lại thêm 6 tháng, 1 năm hoặc 2 năm cũng sẽ chẳng thay đổi được gì.