Tôi làm tình nguyện viên taxi 0 đồng, đón họ ở cửa khẩu rồi chở về những nơi cộng đồng đã chuẩn bị cho họ ở tạm hoặc về các tỉnh, nơi họ có người thân hoặc cùng quê quán. Tôi thuộc thế hệ người Việt thứ hai ở Ba Lan, nói tiếng Việt tốt.
Có hôm tôi chở 3 mẹ con từ cửa khẩu Przejscie Graniczne Dolhobyczow. Bà mẹ là người Ukraine, dắt theo cô con gái 17 tuổi và con trai 12 tuổi. Chồng bà là người Việt, trước buôn bán ở chợ Kharkiv của Ukraine sau sang Moscow. Thành thử, khi chiến sự xảy ra, ông chỉ có thể hỗ trợ từ xa.
Cô con gái lớn lấy chồng người Lviv (thành phố của Ukraine) nên theo chồng về đó. Nhà máy bia họ làm việc hiện chuyển sang chế bom xăng gửi ra tiền tuyến. “Đây là quê của mẹ, của chồng con, là nơi các con của con ra đời. Con sẽ ở lại, sống hoặc chết với mảnh đất này” – cô kiên quyết không theo kế hoạch của bố chạy qua biên giới Ba Lan dù chỉ cách hơn 2 giờ xe.
Những phần quà hỗ trợ đồng bào lánh nạn chiến sự sang Ba Lan
Thế là 4 mẹ con lên tàu đến biên giới Ba Lan. Giữa đường, cô con gái thứ hai nhớ người yêu nên nhảy xuống bắt xe quay về Kharkiv. Cuối cùng, chỉ còn 3 mẹ con qua biên giới. Họ được bố trí ở tạm trong một ngôi chùa của người Việt. Không ai có phòng riêng, họ trải chăn thay đệm và ngủ trên nền nhà. Theo kế hoạch của họ, ông bố sẽ từ Nga sang và cả nhà đi phà đếnThụy Điển xin tị nạn.
Một gia đình khác gồm hai vợ chồng và một bé trai 2 tuổi đến từ Odessa. Họ rời thành phố ngay khi chiến sự vừa bắt đầu. Khác với những người Việt khác ở Odessa, cả gia đình không chạy sang Moldova rồi qua Romania tị nạn mà chạy lên phía Bắc, đi tàu sang Ba Lan. “Anh bán tất cả tài sản ở Việt Nam mang sang đây. Giờ thì anh mất trắng” – người chồng kể với tôi.
Họ và một nhà 4 người khác được một gia đình người Việt ở ngoại ô Warsaw nhận về sống chung dù chủ nhà cũng không khá giả gì. Hằng ngày, chủ nhà đi chợ sớm mua đồ ăn cất tủ lạnh rồi đi làm. Họ ở nhà thay phiên nấu nướng và giúp chăm vườn rau nhà kính.
Gia đình từ Odessa muốn sang Đức tị nạn, còn không thì mong nhận được vé máy bay giải cứu từ Đại sứ quán Việt Nam tại Ba Lan để về Hà Nội. Còn gia đình kia chờ cơ hội đi Canada, nơi chỉ cần hộ chiếu Ukraine là đương nhiên được tị nạn.
Cuộc sống người Việt ở Ba Lan không dư dả nhưng họ đều mong muốn chia sẻ nghĩa đồng bào trong lúc khốn khó. Đó cũng là lý do dù sinh ra và lớn lên ở xứ người nhưng tôi vẫn luôn tâm niệm mình là một phần của cộng đồng tuyệt vời đó.
Người Việt sơ tán ở tại nơi trú tạm tại Ba Lan