Đầu tháng 4-2023, Ủy ban Về người Việt Nam ở nước ngoài TP HCM đã tổ chức lễ trao tặng hơn 10.000 quyển sách khoa học kỹ thuật trị giá hơn 33 tỉ đồng do TS Võ Tá Hân – kiều bào Mỹ – tài trợ cho các thư viện, trường đại học, cao đẳng trên địa bàn thành phố.
Trăn trở từ chuyến về nước
Đây là đợt tiếp nhận, trao tặng sách lần thứ ba từ sự vận động quyên góp, hỗ trợ của ông Võ Tá Hân cho các thư viện, trường đại học, cao đẳng trên cả nước.
TS Võ Tá Hân là người Mỹ gốc Việt, sinh năm 1948 tại Huế và lớn lên ở TP HCM. Ông tốt nghiệp ngành Quản trị kinh doanh tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) của Mỹ vào năm 1972 và có thời gian làm việc trong ngành ngân hàng – tài chính tại Canada, Philippines và Singapore.
Chia sẻ với phóng viên Báo Người Lao Động, TS Võ Tá Hân cho biết thôi thúc đưa sách về nước xuất phát từ lần ông đưa một phái đoàn doanh nhân Canada thăm Việt Nam vào năm 1988. Lúc ấy, ông là Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Canada tại Singapore. Đó cũng là lần đầu tiên ông về thăm quê hương sau 20 năm sang Mỹ du học.
Trong chuyến đi, ông chứng kiến nhà sách Fahasa ở đường Đồng Khởi, TP HCM (trước là nhà sách Xuân Thu) chỉ có một ít sách cũ, bày biện đơn giản; thư viện của viện nghiên cứu, trường đại học hàng đầu cũng rất ít sách.
Trở về Singapore, TS Hân không ngừng trăn trở! Ông tin tưởng người Việt vốn thông minh, hiếu học và nhẫn nại; nếu có cơ hội tiếp cận và ứng dụng tri thức mới, Việt Nam sẽ phát triển rất nhanh. Muốn vậy, không gì hiệu quả hơn là chuyển tri thức về Việt Nam!
TS Võ Tá Hân tham gia trực tuyến buổi lễ trao tặng sách cho các trường đại học, cao đẳng tại TP HCM hồi tháng 4-2023
Đầu tiên, TS Hân gửi thư đến 100 địa chỉ, xin được 1.500 quyển sách. Ông đồng thời làm quen với nhà xuất bản (NXB) Simon Schuster/Prentice Hall, mất 1 năm để thuyết phục họ bán lại gần 20.000 quyển sách tồn kho với giá cực rẻ. Ông cũng kêu gọi bạn bè ở Singapore và được một số bác sĩ hứa tặng sách y khoa trong thư viện của mình.
“Mỗi trưa thứ bảy tôi lại đến phòng mạch các ông bạn này xách về từng bao sách. Nếu cầm thêm cây gậy thì tôi nghĩ mình cũng giống ông già “vác bị gậy đi ăn mày sách” – TS Hân nói vui về những ngày đầu thực hiện chương trình “Books4Vietnam” (tạm dịch: Sách cho Việt Nam).
Bên cạnh sách của Simon & Schuster/Prentice Hall, nguồn sách lớn thứ hai TS Võ Tá Hân chuyển về Việt Nam là từ NXB World Scientific. Ngoài hai nguồn chính này còn có rất nhiều sách của NXB TK Publishing và thư viện của các trường đại học ở nước ngoài.
Chỉ trong hai năm 2020-2021, Ủy ban Về người Việt Nam ở nước ngoài TP HCM đã kết nối và tiếp nhận 3.339 cuốn sách khoa học – kỹ thuật do World Scientific xuất bản, được TS Võ Tá Hân trao tặng với trị giá gần 1,2 triệu USD (hơn 26 tỉ đồng). Thời gian tới, TS Hân dự kiến tiếp tục tặng hơn 54.000 cuốn sách cho các trường, trị giá hơn 5 triệu USD (khoảng 116 tỉ đồng).
Hạnh phúc trên chặng đường dài
GS Huỳnh Văn Sơn – Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm TP HCM, một trong những đơn vị thụ hưởng của chương trình “Books4Vietnam” – cho biết nguồn sách này đã góp phần bổ sung tri thức về khoa học – kỹ thuật, tạo môi trường học tập, nghiên cứu thuận lợi.
GS Sơn đồng thời bày tỏ lòng tri ân sâu sắc đối với những tình cảm và nỗ lực của TS Võ Tá Hân. Cách đây hơn 30 năm, việc đưa sách về Việt Nam không hề đơn giản, nếu không muốn nói là cực kỳ phức tạp.
Thời điểm đó, Singapore còn áp đặt lệnh cấm vận đối với Việt Nam, phía hải quan Singapore buộc TS Hân phải khai báo danh mục để kiểm duyệt toàn bộ gần 20.000 quyển sách. Mãi sau có người tư vấn cứ khai số sách ấy là giấy vụn, container sách đầu tiên mới đi được. Về đến Việt Nam, đội ngũ tiếp nhận cũng rất vất vả, giải quyết nhiều thủ tục mới có thể chuyển về Viện Kinh tế TP HCM để sắp xếp lại và phân phối.
TS Hân cho biết ông rất vui và tự hào khi giấc mơ thành hiện thực: Số sách gửi về đã được sử dụng đúng mục đích!
“Nhìn lại tấm ảnh kỷ niệm lần tôi đứng tặng sách cho Thư viện Quốc gia hoặc tấm ảnh cố Thủ tướng Phan Văn Khải chăm chú xem sách tại triển lãm của Viện Việt học, tôi rất vui. Thỉnh thoảng nhận được những lá thư tri ân của những bạn từng nhận sách, lòng tôi lại rộn lên niềm vui nho nhỏ” – TS Hân bộc bạch.
Ông nói thêm, mục đích cuối cùng của việc quyên góp sách là đóng góp vào sự phát triển đất nước bằng cách nâng cao dân trí, gia tăng kiến thức khoa học kỹ thuật. Đó là trách nhiệm chung của những người gửi sách lẫn nhận sách, quan trọng nhất là những người biết chuyển những kiến thức khô khan trên mặt giấy thành thành quả cụ thể – giúp đất nước ngày càng giàu mạnh!
Ông cũng vui mừng cho biết đã được NXB World Scientific đồng ý tặng một số e-book (sách điện tử) dưới hình thức truy cập vào trang web của NXB, sẽ triển khai thí điểm tại 5 trường đại học ở TP HCM, sau đó nhân rộng ra cả nước.
Lô sách điện tử 500 quyển đầu tiên đã được trao tặng ĐH Bách khoa TP HCM và TS Hân đang chuẩn bị thủ tục kết nối NXB World Scientific với 4 trường đại học Sư phạm, Y Dược, Khoa học Tự nhiên và Ngân hàng.
“Tôi tin rằng việc kết nối thành công sẽ mở ra một con đường mới. Tuy nhiên, trước mắt chúng ta còn phải giải quyết một số vấn đề nội bộ về thủ tục nhận hàng, kiểm duyệt và phổ biến sách điện tử, tương tự việc nhận sách giấy trước đây” – TS Hân bày tỏ.
“Ngày nay, chúng ta đã có những nhà xuất bản lớn, có khả năng xuất bản sách ngoại văn. Việt Nam đã được biết đến trong giới toán học với những siêu sao toán học thì sách toán xuất bản từ Việt Nam, nếu biết tiếp thị rộng rãi, có thể được vài ngàn thư viện của các trường đại học trên thế giới đặt mua… Rồi từ đó mở rộng ra các ngành khoa học kỹ thuật khác với sự cộng tác của các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước. Đó cũng là con đường mà World Scientific đã khởi đầu từ 30 năm trước” – TS Hân đề xuất.